Tuần trước, Thủ tướng Việt Nam đã phê duyệt kế hoạch quốc gia nhằm tăng năng suất lao động đến năm 2030. Đây là cách Việt Nam muốn cải thiện năng suất của lực lượng lao động.

---

Năng suất lao động từ lâu đã là một thách thức đối với Việt Nam. Vào năm 2022, năng suất lao động ở nước này chỉ đạt 10,22 USD/giờ, so với các nước trong khu vực là Trung Quốc (13,53 USD), Thái Lan 15,06 USD và Indonesia 12,96 USD.

Tuy nhiên, có động lực mạnh mẽ để cải thiện năng suất – tăng nhanh do mức lương thấp ở Việt Nam từng là yếu tố thu hút lớn, vì vậy việc tăng thêm giá trị cho lực lượng lao động là điều cần thiết để duy trì khả năng cạnh tranh.

Những người ra quyết định quan trọng ở Việt Nam không hề thất vọng về điều này.

Trên thực tế, tuần trước Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt kế hoạch quốc gia tăng năng suất lao động đến năm 2030 (Quyết định 1305/QD-TTg) Văn bản này là lộ trình nâng cao năng suất lao động ở Việt Nam, nêu ra các mục tiêu và chiến lược chính mà các cơ quan chức năng dự định thực hiện để thấy rằng lực lượng lao động của Việt Nam có thể đáp ứng nhu cầu sản xuất của các công ty đang hoạt động trong nước.

Trong bài viết này, Vietnam Briefing phân tích kế hoạch này để các công ty nước ngoài đầu tư vào Việt Nam có thể xác định rõ hơn lực lượng lao động của Việt Nam và có kế hoạch phù hợp.

Mục tiêu chính của Chương trình Quốc gia là tăng năng suất lao động

Kế hoạch Quốc gia về Tăng Năng suất Lao động nêu ra một số mục tiêu chính và các chỉ số hoạt động sẽ cung cấp thông tin cho sự phát triển chung của chiến lược. Đó là:

• Tốc độ tăng năng suất lao động bình quân từ 6,5%/năm trở lên;
• Năng suất lao động ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đạt tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm từ 6,5 – 7,0%;
• Tốc độ tăng năng suất lao động bình quân hàng năm trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt 7 – 7,5%/năm;
• Khu vực dịch vụ cần có tốc độ tăng trưởng năng suất lao động bình quân từ 7 đến 7,5% hàng năm;
• Từ năm 2023 đến năm 2030, tốc độ tăng trưởng năng suất lao động bình quân hàng năm của 4 vùng kinh tế lớn và 5 đô thị trọng điểm sẽ cao hơn mức bình quân cả nước;
• Nằm trong top 3 nước dẫn đầu khu vực ASEAN về tăng trưởng năng suất lao động;
• Số công ty tham gia nghiên cứu và phát triển sẽ tăng 15% mỗi năm cho đến năm 2025 và 20% mỗi năm sau năm 2030;
• 30% người lao động có bằng cấp, chứng chỉ vào năm 2025 và 35 – 40% có bằng cấp, chứng chỉ vào năm 2030;
• Số lượng lao động nông nghiệp phải giảm xuống dưới 20% vào năm 2030; Và
• Tăng sự đóng góp của khoa học và công nghệ cho đổi mới và tăng trưởng năng suất nhân tố tổng hợp lên 45% GDP vào năm 2025 và 50% vào năm 2030

Hướng dẫn thực hiện

Kế hoạch Quốc gia vạch ra một số cách tiếp cận chính để đạt được các mục tiêu trên. Đó là:

Kinh tế vĩ mô

Nghiên cứu các giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam. Điều này bao gồm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và ứng dụng tiên tiến khoa học công nghệ vào môi trường kinh doanh cũng như thúc đẩy phát triển nền kinh tế số của Việt Nam. Nó cũng khuyến nghị:

• Nâng cao chất lượng dịch vụ phù hợp với tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế; Và
• Khuyến khích đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo cũng như tận dụng công nghệ mới.

Luật và Quy định

Luật pháp và quy định được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động của Việt Nam. Về mặt thực tế, nó liên quan đến việc hoàn thiện các khung pháp lý và xây dựng pháp luật để tạo môi trường hỗ trợ cho các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp tập trung vào đổi mới và phát triển công nghệ mới. Luật mới này cũng cần lưu ý:

• Tăng cường đầu tư nước ngoài vào các ngành có thành phần giá trị cao;
• thúc đẩy hội nhập với chuỗi sản xuất, cung ứng toàn cầu;
• Thúc đẩy chuyển giao công nghệ và kỹ năng quản lý từ các công ty có vốn đầu tư nước ngoài sang các công ty trong nước;
• Thúc đẩy các chính sách nhằm thương mại hóa kết quả hoạt động nghiên cứu và phát triển; Và
• Nâng cao hiệu lực, hiệu quả đầu tư vào giáo dục, đào tạo, dạy nghề, nghiên cứu khoa học, hướng nghiệp, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo.

Thúc đẩy các sáng kiến ​​tăng năng suất lao động

Kế hoạch Quốc gia khuyến khích cả nước thúc đẩy các sáng kiến ​​về năng suất lao động, bao gồm các dự án thí điểm cấp vùng về các sáng kiến ​​này. Ngoài ra, nó khuyến nghị:

• Thành lập đội sản xuất quốc gia nhằm tổng hợp kinh nghiệm quốc tế nhằm tìm ra sự phối hợp với điều kiện ngầm ở Việt Nam;
• Khởi xướng đối thoại với cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư và người lao động, bao gồm chia sẻ kinh nghiệm tăng năng suất lao động, các rào cản đối với năng suất lao động và sử dụng kết quả đạt được để xác định các giải pháp thiết thực; Và
• Nâng cao nhận thức về năng suất lao động và các vấn đề về năng suất lao động trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế: quốc gia và địa phương, doanh nghiệp và cộng đồng.

Nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo

Hợp phần thứ tư của kế hoạch quốc gia là giáo dục và đào tạo, qua đó Việt Nam dự định xây dựng lực lượng lao động linh hoạt hiện đại. Nó còn bao gồm việc kết nối thị trường lao động trong và ngoài nước;

• Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo và giáo dục nghề nghiệp;
• Đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số của ngành giáo dục;
• Hiện đại hóa cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục và đào tạo và phát triển các chương trình đào tạo đổi mới;
• Cải thiện khả năng tiếp cận giáo dục và đào tạo và gắn kết giáo dục và đào tạo chặt chẽ hơn với nhu cầu doanh nghiệp và mục tiêu thị trường lao động.
• Nghiên cứu và phát triển các mô hình giáo dục, đào tạo mới dựa trên nền tảng và công nghệ số;
• Xây dựng và thực hiện các chương trình đào tạo chuyên gia, nhân lực trình độ cao và nhân viên kỹ thuật; Và
• Xây dựng mạng lưới chuyên gia tư vấn nước ngoài và chuyên gia Việt Nam hỗ trợ chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo tại Việt Nam.

Tăng khả năng cạnh tranh

Tạo khả năng cạnh tranh cao hơn là một phần trong kế hoạch tăng năng suất lao động. Đặc biệt, kế hoạch dự tính tăng trưởng khu vực và kết nối khu vực lớn hơn. Điều này bao gồm việc tạo ra không gian phát triển tiểu vùng ở từng vùng kinh tế – xã hội của Việt Nam nhằm nâng cao lợi thế cạnh tranh của vùng và tăng năng suất lao động ở các tiểu vùng đó. Điều này có nghĩa là:

• Xây dựng thể chế, chính sách tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Điều này bao gồm việc nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất kinh doanh.
• Phát triển các thể chế phát triển công nghiệp và xây dựng Đạo luật phát triển công nghiệp;
• Hình thành các trung tâm dịch vụ đẳng cấp khu vực và thế giới về thương mại, du lịch, tài chính và hậu cần; Và
• Xây dựng hệ thống chỉ tiêu thống kê để theo dõi, đánh giá việc cải thiện năng suất lao động gắn với đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tài trợ dự án

Mặc dù số liệu và ngân sách cụ thể không được cung cấp cùng với quyết định này nhưng nó gợi ý một số nguồn tài trợ tiềm năng, bao gồm:

• Vốn ngân sách nhà nước,
• Công ty tư nhân và
• Tài trợ quốc tế.

Năng suất lao động tiến lên phía trước

Mặc dù Kế hoạch quốc gia về tăng năng suất lao động đến năm 2030 chưa có thông tin chi tiết cụ thể nhưng việc xây dựng và phê duyệt kế hoạch này cung cấp những hiểu biết sâu sắc có giá trị về suy nghĩ của những người ra quyết định quan trọng ở Việt Nam về năng suất lao động. Hiểu được nội dung của giải pháp sẽ hữu ích cho các công ty thực hiện thẩm định hoặc so sánh và phân tích vị trí khu vực.

Tuy nhiên, đây chỉ là một phần của bức tranh lớn hơn nhiều khi nói đến thị trường lao động ở Việt Nam. Các công ty muốn biết thêm thông tin nên liên hệ với các chuyên gia nhân sự và tiền lương Desan Shira và cộng sự.